Jeden Kościół wiernych

Papież Innocenty III, Sobór Laterański IV, Konstytucja 1, 1215, ex cathedra: „JEDEN JEST POWSZECHNY KOŚCIÓŁ WIERNYCH, poza którym nikt w ogóle nie może być zbawiony. W nim Jezus Chrystus jest jednocześnie kapłanem i ofiarą.”[1]

Pierwsza dogmatyczna definicja z Katedry Piotra na temat Poza Kościołem Nie Ma Zbawienia (od Papieża Innocentego III) uczyła, że Kościół katolicki jest jedynym Kościołem „wiernych”, poza którym nikt nie jest zbawiony. Ale kim są „wierni”? Czy ten, kto nie został ochrzczony, może być uważany za „wiernego”? Jeśli spojrzymy na katolicką Tradycję, odpowiedź brzmi „nie”.

Jak wielu z was wie, Msza katolicka podzielona jest na dwie części: Mszę katechumenów (tych przygotowujących się do chrztu) i Mszę wiernych (tych ochrzczonych).

We wczesnym Kościele nieochrzczeni katechumeni (tj. ci, którzy nie otrzymali Sakramentu Chrztu) musieli odejść po Mszy katechumenów, gdy wierni wyznawali Credo. Nieochrzczeni nie mogli pozostać na Mszy wiernych, ponieważ tylko przez przyjęcie Sakramentu Chrztu można stać się jednym z wiernych. To jest nauczanie Tradycji.

Kazimierz Kucharek, The Byzantine-Slav Liturgy of St. John Chrysostom: „W Kanonie 19 Synodu w Laodycei (A.D. 343-381) czytamy: 'Po kazaniach biskupów najpierw należy odmówić modlitwę za katechumenów; kiedy katechumeni wyjdą, modlitwę za tych, którzy czynią pokutę; a po tych … należy ofiarować trzy modlitwy wiernych …'”[2]

Tutaj widzimy Synod Laodycei z IV wieku, potwierdzający tradycję, że nieochrzczeni katechumeni mają opuścić Liturgię przed rozpoczęciem Mszy wiernych. I to rozróżnienie między Mszą katechumenów a Mszą wiernych było podstawą starodawnych obrzędów Kościoła katolickiego. Dlatego ks. Kazimierz Kucharek w swym wielkim dziele Byzantine-Slav Liturgy of St. John Chrysostom, mówi, że liturgia katechumenów jest „obecna we wszystkich Obrzędach …”.[3] Innymi słowy, wszystkie starodawne katolickie obrzędy świadczyły o fakcie, że nikt nieochrzczony nie mógł być uważany za część wiernych, ponieważ wszystkie one odprawiały nieochrzczonych katechumenów przed rozpoczęciem Mszy wiernych!

Stąd ks. Kazimierz Kucharek dalej pisze:

„[Św.] Atanazy wspomina, że oni (katechumeni) nie mogli być obecni przy tajemnicach, podczas gdy Cyryl z Aleksandrii mówi o ich odejściu przed bardziej uroczystymi częściami nabożeństwa.”[4]

Katolicka Encyklopedia potwierdza to samo nauczanie Tradycji.

The Catholic Encyclopedia, „Faithful”, Tom 5, str. 769: „Św. Augustyn (mówi): 'Zapytaj człowieka: czy jesteś chrześcijaninem? Jeśli jest poganinem lub żydem, odpowie: Nie jestem chrześcijaninem. Ale jeśli powie: Jestem chrześcijaninem, spytaj go ponownie: Czy jesteś katechumenem, czy jednym z wiernych?'”[5]

W III wieku, ojciec wczesnego Kościoła, Tertulian, skrytykował zwyczaj niektórych heretyków, którzy lekceważyli tę zasadniczą różnicę między nieochrzczonymi a wiernymi.

The Catholic Encyclopedia, „Catechumen”, Tom 3, str. 430: „Tertullian zarzucał heretykom lekceważenie tego; pośród nich, mówi on: 'nie wiadomo, który jest katechumenem, a który wiernym, wszyscy tak samo przychodzą [do tajemnic], wszyscy słuchają te same przemowy i odmawiają te same modlitwy'.”[6]

Na koniec przytoczę modlitwę ze starodawnej Bizantyjsko-Słowiańskiej Liturgii św. Jana Chryzostoma. Modlitwę odmawiano po odprawieniu katechumenów, zanim rozpoczęła się Msza wiernych.

Byzantine-Slav Liturgy of St. John Chrysostom, Dismissal of the Catechumens: „My, wierni, módlmy się za katechumenów, aby Pan się nad nimi zlitował … Panie i Boże, Jezusie Chrystusie, jako zbawienie ludzkości: Spójrz na swoje sługi, katechumenów, którzy pochylają głowy przed tobą. W odpowiednim czasie uczyń ich godnymi wód odnowienia, odpuszczenia grzechów i szaty nieśmiertelności. Zjednocz ich z twoim świętym, katolickim i apostolskim kościołem, i policz ich pośród swoich wybranych wiernych.”[7]

Widzimy tutaj, że starodawna liturgia obrządku wschodniego św. Jana Chryzostoma dokonuje silnego rozróżnienia między nieochrzczonymi (katechumenami) a wiernymi. To potwierdza, że, ponieważ katechumeni nie zostali przyjęci do Kościoła wiernych (nie zostali ochrzczeni), nie mają oni odpuszczenia za grzechy, ani nie są zjednoczeni z Kościołem katolickim. Nieochrzczeni nie należą do jednego Kościoła wiernych. Jest to część starodawnej Wiary katolickiej. Oczywistym jest, że fakt ten nie jest dowodem starodawnej Wiary katolickiej po prostu dlatego, ponieważ o tym mówił ojciec wczesnego Kościoła - ponieważ oświadczenie danego ojca wczesnego Kościoła nie dowodzi tego w sposób definitywny; ale jest to udowodnione, ponieważ świadectwa wspomnianych świętych są w doskonałej harmonii z jasnym nauczaniem katolickiego kultu liturgicznego, który oddziela Mszę katechumenów od Mszy wiernych. Dlatego, nauczaniem i zasadą katolickiego kultu jest, że żadnej nieochrzczonej osoby nie należy uważać za część wiernych. I dlatego, od samego początku, wszystkim, którzy zmarli bez Sakramentu Chrztu odmawiano chrześcijańskiego pochówku w całym Kościele powszechnym.

A ponieważ była to powszechna zasada kultu w Kościele katolickim, była ona wyrazem powszechnej Wiary i Tradycji Kościoła katolickiego.

Papież Pius XI, Quas Primas (#12), 11 grudnia 1925: „Łatwo też zauważyć można, że w tej czci, oddawanej Chrystusowi - Królowi, panuje przecudna harmonia między liturgią naszą a liturgią wschodnią, tak iż w tym wypadku sprawdza się owo zdanie: Modlitwa przepisana przez Kościół jest prawidłem wiary [Legem credendi lex statuit supplicandi].”[8]

Dlatego byłoby sprzeczne z Tradycją twierdzenie, że osoba, która nie przyjęła Sakramentu Chrztu, jest częścią wiernych.

Św. Jan Chryzostom, Hom. in Io. 25, 3, IV wiek: „Albowiem katechumen jest obcym dla wiernych … Jeden ma Chrystusa za swego Króla; drugi grzech i diabła; pokarmem jednego jest Chrystus, a drugiego to mięso, które rozkłada się i gnije … Skoro wówczas nie mamy ze sobą nic wspólnego, w czym, powiedz mi, mielibyśmy utrzymywać komunię? … Wzbudźmy więc gorliwość, abyśmy zostali obywatelami miasta ponad nami … bo gdyby miało się stać (co nie daj Boże!), że przez nagłe nadejście śmierci odejdziemy stąd niewprowadzeni [nieochrzczeni], choćbyśmy mieli dziesięć tysięcy cnót, naszą częścią będzie piekło i jadowity robak i ogień nieugaszony i nierozwiązywalne wiązadła.”

Św. Ambroży, (IV wiek) Biskup i Doktor Kościoła: „Zacznę teraz pouczać was o sakramencie, który otrzymaliście; o którego naturze nie było odpowiednie wcześniej wam mówić; albowiem w chrześcijaństwie wiara jest na pierwszym miejscu. I z tego powodu, w Rzymie, ci, którzy zostali ochrzczeni, nazywani są wiernymi (fideles).”[9]

To nauczanie Tradycji jest powodem, dla którego w Tradycyjnym Obrządku Chrztu nieochrzczony katechumen jest pytany, czego pragnie od świętego Kościoła, a on odpowiada „Wiary”. Nieochrzczony katechumen nie ma „Wiary”, dlatego błaga o nią Kościół w „Sakramencie Wiary” (w Sakramencie Chrztu), który sam czyni go jednym z „wiernych”. Właśnie dlatego Sakrament Chrztu znany jest od czasów apostolskich jako „Sakrament Wiary”.

Katechizm Soboru Trydenckiego, O Chrzcie: „… Chrzest … Sakramentem Wiary …”[10]

Katechizm Soboru Trydenckiego, O Chrzcie: „… Chrzest … Dzięki niemu jesteśmy uprawnieni do przyjmowania pozostałych sakramentów, a chrześcijanin odróżnia się od tych, którzy nie wyznają wiary.”[11]

Papież Klemens VI, Super quibusdam, 20 października 1351: „… wszyscy ci, którzy we chrzcie otrzymali tę samą Wiarę katolicką …”[12]

Papież Paweł III, Sobór Trydencki, Sesja 6, Rozdział 7, o usprawiedliwieniu, 1547, ex cathedra: „… SAKRAMENT CHRZTU, BĘDĄCY SAKRAMENTEM WIARY … O TĘ WIARĘ KATECHUMENI PROSZĄ KOŚCIÓŁ ZGODNIE Z TRADYCJĄ APOSTOŁÓW PRZED PRZYJĘCIEM SAKRAMENTU CHRZTU, gdy proszą o wiarę dającą życie wieczne (Rit. Rom., Ordo Baptismi) …”[13]

Mając na uwadze te fakty (że katechumen „prosi” o wiarę, ponieważ nie jest częścią wiernych), przypomnij sobie definicję papieża Innocentego III na Soborze Laterańskim IV: „Jeden jest powszechny Kościół wiernych, poza którym nikt w ogóle nie może być zbawiony …”. Oryginalna łacina brzmi: „Una vero est fidelium universalis ecclesia, extra quam nullus omnino salvatur …”. Łacińskie słowa nullus omnino oznaczają „absolutnie nikt”. Absolutnie nikt poza jednym Kościołem wiernych nie może zostać zbawiony. Ponieważ jeden Kościół „wiernych” obejmuje tylko tych, którzy przyjęli Sakrament Chrztu –  jak  pokazuje tradycja apostolska, tradycja liturgiczna oraz dogmat Kościoła – oznacza to, że absolutnie nikt nie jest zbawiony bez Sakramentu Chrztu.

Przypisy:

[1] Denzinger 430.

[2] Fr. Casimir Kucharek, The Byzantine-Slav Liturgy of St. John Chrysostom, Combermere, Ontario, Canada: Alleluia Press, 1971, p. 475.

[3] Fr. Casimir Kucharek, The Byzantine-Slav Liturgy of St. John Chrysostom, p. 326.

[4] Fr. Casimir Kucharek, The Byzantine-Slav Liturgy of St. John Chrysostom, p. 100.

[5] The Catholic Encyclopedia, “Faithful,” Volume 5, Robert Appleton Company, 1909, p. 769.

[6] The Catholic Encyclopedia, “Catechumen,” Volume 3, 1908, p. 430.

[7] Fr. Casimir Kucharek, The Byzantine-Slav Liturgy of St. John Chrysostom, p. 458.

[8] The Papal Encyclicals, Vol. 3 (1903-1939), p. 273.

[9] The Sunday Sermons of the Great Fathers, Regnery, Co: Chicago, IL, 1963, Vol. 4, p. 5.

[10] Catechism of the Council of Trent, Tan Books: Rockford, IL, 1982, p. 184.

[11] Catechism of the Council of Trent, p. 159.

[12] Denzinger 570a.

[13] Denzinger 799-800.