Obiekcja 10: Papież Pius XII ogłosił w Vacantis Apostolicae Sedis, że kardynał, bez względu na ekskomunikę, którą jest obciążony, może zostać wybrany na papieża.

Papież Pius XII, Vacantis Apostolicae Sedis, 8 grudnia 1945: „Żaden kardynał, pod pretekstem albo z powodu jakiejkolwiek ekskomuniki, suspensy, interdyktu czy też wszelkiej innej kościelnej przeszkody, nie może być w żaden sposób wyłączony z aktywnej i biernej elekcji papieża. Ponadto, zawieszamy takie kary kościelne tylko na czas tych wyborów, chociaż poza tym czasem pozostają one w mocy (AAS 38 [1946], p. 76).”

Odpowiedź: Jak już wykazaliśmy, jest to dogmat, że 1) heretycy nie są członkami Kościoła; i 2) że papież jest głową Kościoła. Jest zatem dogmatycznym faktem, że heretyk nie może być głową Kościoła, ponieważ nie jest jego członkiem.

Co zatem papież Pius XII ma na myśli w Vacantis Apostolicae Sedis? Przede wszystkim należy zrozumieć, że ekskomunika może być zaciągnięta z wielu powodów. Historycznie ekskomuniki wyróżniały się terminami większa i mniejsza. Ekskomuniki większe były zaciągane z powodu herezji i schizmy (grzechy przeciwko wierze) oraz z powodu niektórych grzechów głównych. Ci, którzy otrzymali ekskomunikę większą za herezję, nie byli członkami Kościoła (jak już szczegółowo dowiedliśmy). Z drugiej strony, ekskomunika mniejsza nie wykluczała z Kościoła, ale zabraniała uczestnictwa w życiu sakramentalnym Kościoła. Papież Benedykt XIV wskazał to rozróżnienie.

Papież Benedykt XIV, Ex Quo Primum (#23), 1 marca 1756: „Co więcej, heretycy i schizmatyki podlegają potępieniu ekskomuniki większej z mocy prawa Can. de Ligu. 23, quest. 5, and Can. Nulli, 5, dist. 19.”[1]

Z drugiej strony, ekskomunika mniejsza była zaciągana za takie rzeczy, jak złamanie tajemnicy Świętego Oficjum, fałszowanie relikwii (c. 2326), bezczeszczenie klasztoru (c. 2342), itd. Są to wszystkie kary eklezjalne czy kary Kościoła. Takie czyny, choć bardzo grzeszne, nie odłączały osoby od Kościoła. I chociaż terminy ekskomunika większa i ekskomunika mniejsza nie są już używane, pozostaje faktem, że dana osoba mogłaby zaciągnąć ekskomunikę (za coś innego niż herezja), która nie oddzieliłaby jej od Kościoła, oraz mogłaby zaciągnąć ekskomunikę za herezję, która oddzieliłaby ją od Kościoła.

Dlatego kardynał, który otrzymał ekskomunikę za herezję, nie jest już kardynałem, ponieważ heretycy są poza Kościołem katolickim (de fide, papież Eugeniusz IV). Ale kardynał, który otrzymał ekskomunikę za coś innego, jest nadal kardynałem, chociaż w stanie grzechu ciężkiego.

Więc kiedy papież Pius XII mówi, że wszyscy kardynałowie, bez względu na przeszkody kościelne, którym podlegają, mogą głosować i zostać wybrani w konklawe papieskim, z góry zakłada kardynałów, którzy otrzymali ekskomunikę za coś innego niż herezja, ponieważ kardynał, który otrzymał ekskomunikę za herezję, w ogóle nie jest kardynałem. Kluczową kwestią do zrozumienia jest to, że herezja nie jest zaledwie przeszkodą kościelną - a zatem nie jest to to, o czym mówi Pius XII - lecz przeszkodą na mocy Bożego prawa.

Kanonista Maroto wyjaśnia: „Heretycy i schizmatycy są wyłączeni z piastowania urzędu papieskiego na mocy samego Boskiego prawa … muszą być bezwzględnie uważani za wykluczonych od zasiadania na tronie Stolicy Apostolskiej, która jest nieomylnym nauczycielem prawdy wiary i centrum kościelnej jedności.”[2]

Proszę zauważyć, że heretycy nie są wykluczeni z papiestwa zaledwie przez przeszkody kościelne, ale przez przeszkody wypływające z Bożego prawa. Ustawodawstwo Piusa XII nie dotyczy herezji, ponieważ mówił on o przeszkodach kościelnych: „… czy też wszelkiej innej kościelnej przeszkody …”. Tak więc jego ustawodawstwo nie pokazuje, że heretycy mogą być wybierani i pozostać papieżami, i właśnie dlatego nie mówił on o heretykach. Papież Pius XII odnosił się do katolickich kardynałów, którzy mogli być ekskomunikowani.

Aby jeszcze bardziej dowieść słuszność argumentacji, załóżmy, dla celów demonstracyjnych, że ustawodawstwo papieża Piusa XII oznaczało, że heretycki kardynał może zostać wybrany na papieża. Proszę zauważyć, co Pius XII mówi:

„Ponadto, zawieszamy takie kary kościelne tylko na czas tych wyborów, chociaż poza tym czasem pozostają one w mocy.”

Pius XII mówi, że ekskomunika jest zawieszona tylko na czas wyborów; poza tym czasem pozostaje ona w mocy. Oznaczałoby to, że ekskomunika za herezję zaczęłaby obowiązywać natychmiast po wyborach, i że później heretyk, który zostałby wybrany na papieża, straciłby swój urząd! Tak więc, bez względu na to, jak na to patrzysz, heretyk nie może być ważnie wybrany i pozostać papieżem.

Święty Antonii (1459): „W przypadku gdyby papież stał się heretykiem, to – przez sam ten fakt i bez żadnego innego orzeczenia – odłączyłby się od Kościoła. Głowa oddzielona od ciała nie może – tak długo jak pozostaje oddzielona – być głową tego samego ciała, od którego została odcięta. Papież, który przez herezję odłączyłby się od Kościoła, przestałby zatem przez sam ten fakt być głową Kościoła. Nie mógłby być heretykiem i pozostać papieżem, ponieważ, skoro jest poza Kościołem, to nie może dzierżyć kluczy Kościoła.” (Summa Theologica, cyt. w Actes de Vatican I. V. Frond pub)

Jeśli heretyk (ten który zaprzecza wierze) mógłby być głową wewnątrz Kościoła, wówczas dogmat, że Kościół jest jeden w wierze (jak w jeden, święty, powszechny i apostolski), byłby fałszywy.

Odpowiedzi na najbardziej powszechne obiekcje wobec sedewakantyzmu

Przypisy:

[1] The Papal Encyclicals, Vol. 1 (1740-1878), p. 84.

[2] Institutiones Iuris Canonici, 1921.